Một, Nền tảng ngành và mạch phát triển: Máy Oracle tại sao là "trung tâm thông tin" của Blockchain
Bản chất của blockchain là một tập hợp các máy tin cậy phi tập trung, đảm bảo tính bất biến của dữ liệu trên chuỗi và quyền tự chủ của hệ thống thông qua các cơ chế đồng thuận, thuật toán mã hóa và cấu trúc sổ cái phân tán. Tuy nhiên, chính vì tính chất khép kín và tự nhất quán mà blockchain đương nhiên không thể chủ động truy cập dữ liệu off-chain, từ dự báo thời tiết đến giá tài chính, từ kết quả bỏ phiếu đến xác thực danh tính off-chain, hệ thống on-chain không thể "nhìn thấy" hoặc "biết" những thay đổi của thế giới bên ngoài. Do đó, oracle, với tư cách là cầu nối thông tin giữa on-chain và off-chain, đóng một vai trò quan trọng trong việc "nhận thức thế giới bên ngoài". Nó không chỉ là một công cụ di chuyển dữ liệu, mà còn là Trung tâm thông minh của blockchain – chỉ khi thông tin ngoài chuỗi do oracle cung cấp được đưa vào hợp đồng thông minh, logic tài chính trên chuỗi mới có thể được thực thi chính xác, do đó kết nối thế giới thực với vũ trụ phi tập trung.
1.1 Logic ra đời của thông tin bị cô lập và Máy Oracle
Các mạng Ethereum hoặc Bitcoin ban đầu phải đối mặt với một vấn đề cơ bản: các hợp đồng thông minh trên chuỗi là "mù". Họ chỉ có thể thực hiện các phép tính dựa trên dữ liệu đã được ghi vào chuỗi và không thể "chủ động" thu thập bất kỳ thông tin nào ngoài chuỗi. Ví dụ: các giao thức DeFi không thể tự mình lấy giá ETH / USD theo thời gian thực; Trò chơi GameFi không thể đồng bộ hóa điểm số của các sự kiện trong thế giới thực; Các giao thức RWA không thể xác định xem tài sản trong thế giới thực (ví dụ: bất động sản, trái phiếu) có được thanh lý hay chuyển nhượng hay không.
Sự xuất hiện của Máy Oracle chính là để giải quyết khuyết điểm di truyền của các hòn đảo thông tin này. Chúng thu thập dữ liệu từ thế giới bên ngoài và truyền tải lên chuỗi theo cách tập trung hoặc phi tập trung, giúp hợp đồng thông minh có "ngữ cảnh" và "trạng thái thế giới", từ đó có thể thúc đẩy các ứng dụng phi tập trung phức tạp hơn và hữu ích hơn.
1.2 Ba giai đoạn tiến hóa quan trọng: Từ tập trung hóa đến mô-đun hóa
Sự phát triển của công nghệ Máy Oracle đã trải qua ba giai đoạn, mỗi giai đoạn đều mở rộng đáng kể ranh giới vai trò của nó trong thế giới Blockchain:
Giai đoạn đầu tiên: Máy Oracle tập trung: Các máy Oracle sớm chủ yếu sử dụng hình thức nguồn dữ liệu đơn lẻ + nút trung tâm gửi đi, chẳng hạn như Augur, Provable sớm, nhưng tính bảo mật và khả năng chống kiểm duyệt cực thấp, rất dễ bị sửa đổi, chiếm đoạt hoặc bị gián đoạn.
Giai đoạn thứ hai: Tập hợp dữ liệu phi tập trung (Mô hình Chainlink): Sự xuất hiện của Chainlink đã đưa Máy Oracle lên một tầm cao mới. Nó xây dựng một mạng lưới cung cấp dữ liệu phi tập trung thông qua nhiều nhà cung cấp dữ liệu (Data Feeds) + mạng lưới nút + cơ chế staking và khuyến khích. Độ an toàn và khả năng xác minh được tăng cường đáng kể, đồng thời hình thành xu hướng chính trong ngành.
Giai đoạn 3: Oracle có thể xác minh và mô-đun: Với sự tăng trưởng của nhu cầu và sự xuất hiện của các công nghệ mới như AI, các oracle mô-đun đã trở thành một xu hướng và các dự án như UMA, Pyth, Supra, RedStone, Witnet, Ritual, Light Protocol, v.v., đã đề xuất các dự án như "Crypto-Proofed Data", " Các cơ chế sáng tạo như ZK-Proofs, xác minh tính toán ngoài chuỗi và các lớp dữ liệu tùy chỉnh cho phép các oracle phát triển theo hướng linh hoạt, khả năng kết hợp, độ trễ thấp và khả năng kiểm tra.
1.3 Tại sao nói Máy Oracle là "trung tâm thông tin" chứ không phải "công cụ ngoại vi"?
Trong các câu chuyện truyền thống, oracle thường được so sánh với "hệ thống cảm giác của blockchain", tức là mắt, tai, mũi và lưỡi của blockchain. Nhưng trong hệ sinh thái on-chain rất phức tạp ngày nay, sự tương tự này không còn đủ: trong DeFi, oracle xác định "thực tế cơ bản" của thanh lý, chênh lệch giá và thực hiện giao dịch, và độ trễ hoặc thao túng dữ liệu sẽ trực tiếp dẫn đến rủi ro hệ thống; Trong RWA, oracle giả định chức năng đồng bộ hóa của "bản sao kỹ thuật số tài sản ngoài chuỗi" và là giao diện chứng minh duy nhất cho sự tồn tại hợp pháp của tài sản thực trên chuỗi. Trong lĩnh vực AI+Crypto, oracle trở thành "miệng dữ liệu" của mô hình để xác định xem tác nhân thông minh có thể hoạt động hiệu quả hay không. Trong các giao thức cross-chain bridge và re-staking, oracle cũng gánh vác các nhiệm vụ "đồng bộ hóa trạng thái xuyên chuỗi", "hướng dẫn bảo mật" và "xác minh tính đúng đắn của sự đồng thuận".
Điều này có nghĩa là, Máy Oracle đã không còn chỉ đơn thuần là "cảm quan", mà là trung tâm thần kinh và mạng lưới thông tin trong hệ sinh thái phức tạp trên chuỗi. Vai trò của nó không còn là "cảm nhận", mà là xây dựng cơ sở hạ tầng cốt lõi cho thực tế đồng thuận, đồng bộ vũ trụ trên chuỗi và thế giới ngoài chuỗi.
Từ góc độ quốc gia, dữ liệu là dầu của thế kỷ 21 và oracle là bộ điều khiển kênh cho luồng dữ liệu. Mạng kiểm soát oracle kiểm soát việc tạo ra "nhận thức về thực tế" trên chuỗi: ai xác định giá, ai kiểm soát trật tự tài chính; Ai đồng bộ hóa sự thật, ai xây dựng cấu trúc nhận thức; Ai độc quyền giới thiệu, ai xác định tiêu chí cho "dữ liệu đáng tin cậy". Do đó, oracle đang trở thành cơ sở hạ tầng cốt lõi trong các mô-đun DePIN, DeAI, RWA.
Hai, Cấu trúc thị trường và so sánh dự án: Cuộc đối đầu trực diện giữa di sản tập trung và tân binh phi tập trung.
Mặc dù oracle được coi là "trung tâm thông minh" của blockchain, nhưng trên thực tế, bộ điều khiển của trung tâm này đã ở trong trạng thái "bán tập trung" trong một thời gian dài. Những gã khổng lồ oracle truyền thống, chẳng hạn như Chainlink, không chỉ là kiến trúc sư của cơ sở hạ tầng của ngành mà còn là những người hưởng lợi lớn nhất từ các quy tắc trật tự. Tuy nhiên, với sự gia tăng của các xu hướng mới nổi như tường thuật mô-đun, mô hình DePIN và đường dẫn xác minh ZK, bối cảnh thị trường oracle đang trải qua một quá trình tái cấu trúc quyền lực rõ ràng. Sự thay đổi trong lĩnh vực này không phải là một cuộc cạnh tranh sản phẩm đơn giản, mà là một cuộc đối đầu triết học về "ai xác định thực tế trên chuỗi".
Tầm quan trọng của Chainlink đối với đường tiên tri tương tự như biểu tượng của Ethereum đối với các hợp đồng thông minh trong những ngày đầu. Nó đã đi đầu trong việc thiết lập một kiến trúc mạng hoàn chỉnh dựa trên sự kết hợp của tổng hợp dữ liệu, đặt cược nút và khuyến khích kinh tế, đồng thời đã trở thành một "nhà cung cấp thực tế chuẩn trên chuỗi" không thể thay thế sau mùa hè DeFi. Cho dù đó là các giao thức tài chính như Aave, Compound hay Synthetix, hay các mạng Layer 2 như Polygon và Arbitrum, rất nhiều hoạt động có hệ thống phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cấp dữ liệu của Chainlink. Tuy nhiên, chính loại "không thể thiếu" này mang lại hai mối nguy hiểm tiềm ẩn: một là nguy cơ phụ thuộc quá mức dẫn đến một điểm hỏng hóc duy nhất của hệ thống on-chain; Thứ hai là cuộc khủng hoảng minh bạch và không gian kiểm duyệt dữ liệu do tập trung hóa ngầm gây ra. Mặc dù mạng nút của Chainlink trên danh nghĩa là phi tập trung, nhưng hoạt động thực tế của nó thường tập trung ở một số lượng nhỏ trình xác thực, chẳng hạn như các nút tổ chức truyền thống như Deutsche Telekom, Swisscom và Blockdaemon. Tuy nhiên, hầu hết các quyết định của nó như cơ chế Báo cáo Off-Chain (OCR), lọc nguồn dữ liệu và lựa chọn tần suất cập nhật đều không rõ ràng và khó được cộng đồng quản lý. Nó giống như một hệ thống xuất bản tập trung cung cấp một "phiên bản đáng tin cậy của thực tế" vào thế giới blockchain, hơn là một thị trường cung cấp dữ liệu thực sự phi tập trung, chống kiểm duyệt. Chính điểm này đã mở ra một bước đột phá về giá trị cho những người đến sau.
Sự xuất hiện của Pyth Network là một cuộc đối đầu sâu sắc với mô hình Chainlink. Thay vì sao chép mô hình tổng hợp dữ liệu truyền thống, Pyth đặt sức mạnh để tải dữ liệu trực tiếp trở lại chính nguồn dữ liệu, chẳng hạn như các sàn giao dịch, nhà tạo lập thị trường và nhà cung cấp cơ sở hạ tầng. Mô hình "tải lên nguồn dữ liệu của bên thứ nhất" này làm giảm đáng kể lớp dữ liệu chuyển tiếp ngoài chuỗi, cải thiện thời gian thực và tính gốc, đồng thời chuyển đổi oracle từ "công cụ tổng hợp dữ liệu" thành "cơ sở hạ tầng định giá thô". Điều này rất hấp dẫn đối với các kịch bản tần suất cao, độ trễ thấp như giao dịch phái sinh, hợp đồng vĩnh viễn và logic trò chơi trên blockchain. Nhưng đồng thời, nó cũng đặt ra một câu hỏi sâu sắc hơn: Các nguồn dữ liệu của Pyth chủ yếu là từ các sàn giao dịch tiền điện tử và nhà cung cấp thanh khoản, vừa là nhà cung cấp thông tin vừa là người tham gia thị trường, và liệu cấu trúc "cả vận động viên và trọng tài" này có thực sự có thể thoát khỏi thao túng giá và xung đột lợi ích hay không là một khoảng cách tin tưởng vẫn chưa được xác minh.
Không giống như Pyth, tập trung vào nguồn gốc dữ liệu và hiệu quả cập nhật, RedStone và UMA có một cách tiếp cận khác, cắt vào kết cấu của chính "con đường tin cậy" của oracle. Cơ chế hoạt động của các oracle truyền thống chủ yếu dựa trên "nguồn cấp dữ liệu giá" và "xác nhận", tức là các nút tải lên và phát dữ liệu lên hợp đồng thông minh và hợp đồng trực tiếp sử dụng dữ liệu này làm cơ sở của trạng thái. Vấn đề lớn nhất với cơ chế này là không có "đường dẫn dữ liệu có thể xác minh" thực sự trên chuỗi. Nói cách khác, hợp đồng không thể xác định liệu dữ liệu được tải lên có thực sự bắt nguồn từ nguồn thông tin được chỉ định ngoài chuỗi hay không, cũng như không thể kiểm tra xem đường dẫn của nó có đầy đủ và trung lập hay không. Cơ chế "gói dữ liệu có thể xác minh" do RedStone đề xuất giải quyết vấn đề này: bằng cách đóng gói dữ liệu ngoài chuỗi vào một thân dữ liệu với cấu trúc xác minh theo cách mã hóa, đồng thời giải nén và xác minh nó trong thời gian thực bằng hợp đồng thực thi, tính xác định, bảo mật và tính linh hoạt của các cuộc gọi dữ liệu trên chuỗi được cải thiện đáng kể.
Tương tự, mô hình "Tiên tri lạc quan" do UMA ủng hộ là cấp tiến hơn. Nó giả định rằng bản thân nhà tiên tri không cần phải cung cấp dữ liệu hoàn toàn chính xác mọi lúc, mà thay vào đó giới thiệu các trò chơi kinh tế để giải quyết các tranh chấp khi chúng phát sinh. Cơ chế lạc quan này để lại hầu hết logic xử lý dữ liệu ngoài chuỗi và chỉ quay trở lại quản trị trên chuỗi thông qua mô-đun trọng tài tranh chấp trong trường hợp có phản đối. Ưu điểm của cơ chế này nằm ở hiệu quả chi phí cao và khả năng mở rộng hệ thống, phù hợp với các hợp đồng tài chính phức tạp, thỏa thuận bảo hiểm và các kịch bản thông tin đuôi dài, nhưng nhược điểm của nó cũng vô cùng rõ ràng: một khi cơ chế khuyến khích trong hệ thống không được thiết kế đúng cách, rất dễ gặp vấn đề thao túng trò chơi bởi những kẻ tấn công liên tục thách thức và giả mạo dự đoán.
Các dự án mới nổi như Supra, Witnet và Ritual đang đổi mới theo các khía cạnh chi tiết hơn: một số đang xây dựng cầu nối giữa "điện toán ngoài chuỗi" và "đường dẫn xác minh mật mã", một số đang cố gắng mô-đun hóa các dịch vụ oracle để chúng có thể tự do lồng vào các môi trường hoạt động blockchain khác nhau và một số chỉ đơn giản là viết lại cấu trúc khuyến khích giữa các nút và nguồn dữ liệu để tạo thành một "chuỗi cung ứng tùy chỉnh" của dữ liệu đáng tin cậy trên chuỗi. Các dự án này vẫn chưa hình thành hiệu ứng mạng chính thống, nhưng chúng phản ánh một tín hiệu rõ ràng đằng sau chúng: theo dõi oracle đã chuyển từ "cuộc chiến đồng thuận" sang "cuộc chiến con đường tin cậy", và từ "đề nghị giá duy nhất" thành một trò chơi toàn diện của "cơ chế tạo thực tế đáng tin cậy".
Chúng ta có thể thấy rằng thị trường oracle đang trải qua quá trình chuyển đổi từ "độc quyền cơ sở hạ tầng" sang "đa dạng niềm tin". Các dự án đã thành lập có liên kết hệ sinh thái mạnh mẽ và phụ thuộc vào đường dẫn người dùng, trong khi các dự án mới nổi sử dụng khả năng kiểm chứng, độ trễ thấp và tùy chỉnh làm vũ khí để cố gắng vượt qua các vết nứt do các oracle tập trung để lại. Nhưng bất kể chúng ta đứng về phía nào, chúng ta phải thừa nhận thực tế rằng bất cứ ai có thể xác định những gì là "thực" trên chuỗi đều có quyền kiểm soát cơ bản đối với toàn bộ thế giới tiền điện tử. Đây không phải là một cuộc chiến kỹ thuật, mà là một "cuộc chiến giành quyền xác định". Tương lai của oracle không còn đơn giản như "đưa dữ liệu vào chuỗi".
Ba. Không gian tiềm năng và mở rộng ranh giới: Từ luồng thông tin tài chính đến cơ sở hạ tầng RWA trên chuỗi
Bản chất của oracle là cung cấp "đầu vào trong thế giới thực có thể xác minh" cho các hệ thống trên chuỗi, điều này khiến chúng đóng vai trò trung tâm trong thế giới tiền điện tử vượt xa việc truyền dữ liệu. Nhìn lại thập kỷ qua, các oracle đã phát triển từ phục vụ chức năng "nguồn cấp dữ liệu giá" trong tài chính phi tập trung (DeFi) sang một ranh giới rộng hơn: phát triển từ một nhà cung cấp dữ liệu cơ bản cho các giao dịch tài chính trên chuỗi thành một hệ thống trung tâm để lập bản đồ tài sản trong thế giới thực (RWA), một nút cầu nối cho khả năng tương tác chuỗi chéo và thậm chí là một "cơ sở thực nghiệm trên chuỗi" hỗ trợ các cấu trúc phức tạp như luật trên chuỗi, danh tính, quản trị và dữ liệu do AI tạo ra.
Cơ sở hạ tầng hóa luồng thông tin tài chính: Trong thời kỳ hoàng kim của sự trỗi dậy của DeFi (2020–2022), vai trò chính của oracle tập trung vào "cung cấp giá" – cung cấp các hợp đồng on-chain với giá tài sản theo thời gian thực trên thị trường bên ngoài. Nhu cầu này đã thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các dự án như Chainlink, Band Protocol, DIA và thế hệ đầu tiên của các tiêu chuẩn oracle. Tuy nhiên, trên thực tế, sự phức tạp của các hợp đồng DeFi tiếp tục leo thang và các oracle buộc phải "vượt trội hơn giá": các thỏa thuận bảo hiểm cần dữ liệu khí hậu, mô hình CDP cần các chỉ số kinh tế, hợp đồng vĩnh viễn cần sự biến động và phân phối khối lượng, và các sản phẩm có cấu trúc cần dữ liệu đa yếu tố phức tạp. Điều này đánh dấu sự phát triển của oracle từ một công cụ giá thành một lớp truy cập cho nhiều nguồn dữ liệu và vai trò của nó dần được "hệ thống hóa".
Hơn nữa, với sự ra đời quy mô lớn của các tài sản trong thế giới thực như nợ ngoài chuỗi, trái phiếu kho bạc và cổ phiếu quỹ của các dự án như MakerDAO, Centrifuge, Maple và Ondo, vai trò của oracle đã bắt đầu phát triển thành các nhà đăng ký đáng tin cậy của RWA (Tài sản trong thế giới thực) trên chuỗi. Trong quá trình này, oracle không còn chỉ là "ống dẫn cho dữ liệu đến", mà là người xác thực các RWA trên chuỗi, trình cập nhật trạng thái và người thực thi phân phối doanh thu - một hệ thống trung lập với khả năng "dựa trên thực tế".
Gốc rễ của sự đáng tin cậy của RWA trên chuỗi: Vấn đề lớn nhất với RWA chưa bao giờ là "khó khăn kỹ thuật", mà là "làm thế nào để làm cho đại diện trên chuỗi phù hợp với tình trạng pháp lý và tài sản ngoài chuỗi". Trong các hệ thống truyền thống, nơi tính nhất quán này được đảm bảo bởi luật sư, kiểm toán, cơ quan quản lý và các quy trình dựa trên giấy, oracle on-chain là chìa khóa để tái cấu trúc cơ chế này. Ví dụ: nếu một trái phiếu trên chuỗi được bảo đảm bằng một tài sản ngoại tuyến, làm thế nào để hợp đồng thông minh biết liệu tài sản đó đã bị tịch thu, định giá, cho thuê, bán hoặc thế chấp cho người khác hay chưa? Tất cả thông tin này tồn tại ngoài chuỗi và không thể nguyên bản trên chuỗi. Tại thời điểm này, nhiệm vụ của oracle không chỉ đơn giản là "đồng bộ hóa dữ liệu", mà là xây dựng một "ảnh chụp nhanh tin cậy trên chuỗi" bằng cách kết nối các hệ thống đăng ký của chính phủ, thiết bị IoT, quy trình kiểm toán và cơ chế danh tiếng. Nó phải liên tục làm mới ảnh chụp nhanh này để đảm bảo rằng trạng thái của hợp đồng phù hợp với trạng thái trong thế giới thực. Khả năng này đẩy các oracle đến các ranh giới ứng dụng phức tạp hơn, thậm chí đòi hỏi sự hội tụ của các hệ thống tin cậy pháp lý, vật lý và chính trị.
Đồng thời, chúng tôi cũng thấy RedStone hợp tác với Centrifuge, bằng cách tải lên chuỗi thông tin dòng tiền, trạng thái đáo hạn, thông tin vỡ nợ của tài sản RWA dưới định dạng dữ liệu mô-đun, cung cấp đầu vào cấp độ nguyên tử cho giao dịch, quản lý rủi ro, thanh lý trong thị trường thanh khoản. Cơ chế cập nhật dữ liệu tiêu chuẩn hóa và đáng tin cậy này gần như tương đương với việc xây dựng "chip kiểm toán" cho hệ thống tài chính trên chuỗi, là nền tảng cho toàn bộ hệ sinh thái tài chính trên chuỗi hướng tới việc phản ánh thực tế.
Sự phát triển "lớp tài sản chéo" của oracle: Một xu hướng thú vị khác là oracle đang dần phát triển từ "nhà cung cấp dữ liệu" sang "lớp điều phối tài sản chéo". Trong bối cảnh sự gia tăng nhanh chóng của các giao thức chuỗi chéo như LayerZero và Wormhole, các rào cản dữ liệu chuỗi đơn đã bắt đầu bị phá vỡ, nhưng vẫn còn một lỗ hổng nghiêm trọng trong việc đồng bộ hóa các trạng thái tài sản. Ví dụ: một stablecoin trên Ethereum có thể dựa vào giá thanh lý trên Arbitrum, trong khi một sản phẩm cấu trúc của Solana có thể có tài sản cơ bản liên quan đến lợi nhuận từ các yêu cầu RWA trên Polygon. Cấu trúc tài chính tương tác đa chuỗi này yêu cầu một "trung tâm logic" để điều phối việc thu thập, cập nhật, xác minh và phát dữ liệu. Trong tương lai, oracle, đặc biệt là các hệ thống oracle có cấu trúc hỗ trợ triển khai cross-chain, cộng tác off-chain và khả năng kết hợp hợp đồng, sẽ giống như một "mid-end API on-chain" - nó sẽ không chỉ cung cấp dữ liệu mà còn có khả năng gọi, xác minh, chuyển đổi, tích hợp và phân phối, từ đó trở thành lớp dữ liệu thông minh của toàn bộ lớp ứng dụng Web3.
Một khi oracle đã đạt được sự ổn định trên RWA, ranh giới tiếp theo sẽ là bản đồ dữ liệu của "con người" và "hành vi". Nói cách khác, nó sẽ không chỉ ghi lại "trạng thái của mọi thứ" mà còn nắm bắt "hành vi của con người" - hệ thống tín dụng trên chuỗi, DID (danh tính phi tập trung), kiện tụng và trọng tài trên chuỗi, và thậm chí cả việc xác minh tính xác thực của nội dung do AI tạo ra, tất cả đều sẽ yêu cầu "đầu vào trên chuỗi có thể kiểm toán". Hướng đi này đã bắt đầu xuất hiện trong các dự án như EigenLayer, Ritual và HyperOracle, cho phép các oracle xác thực kết quả của các lần chạy mô hình ngoài chuỗi hoặc xuất các mô hình AI vào các luồng phần tử trên chuỗi hoặc cho phép kiểm toán viên chịu trách nhiệm thực tế trong chế độ đặt cược.
Xu hướng này cho thấy ranh giới của oracle đã mở rộng từ "luồng thông tin tài chính" đến toàn bộ biểu đồ dữ liệu của "tạo đơn hàng on-chain", và đã trở thành cơ sở hạ tầng để thế giới thực tiến tới nền văn minh on-chain. Nó không còn chỉ là cơ quan ngôn luận về giá cả, mà là cầu nối kỹ thuật số liên kết thông tin, giá trị và niềm tin.
Bốn, Triển vọng xu hướng và gợi ý đầu tư: Cơ hội cấu trúc đã đến, chú ý đến ba hướng chính
Sự trưởng thành về kỹ thuật và sự chú ý của ngành công nghiệp của các oracle thường cho thấy các đặc điểm của "chu kỳ di chuyển phi tuyến tính" - sau khi cơ sở hạ tầng chuỗi công khai bước vào giai đoạn cạnh tranh cổ phiếu, nó mở ra một vị trí chiến lược mạnh mẽ hơn với tư cách là "cơ sở dữ liệu" cốt lõi liên kết thế giới thực trên chuỗi. Cho dù đó là sự trỗi dậy của Layer 2, sự hạ cánh của RWA hay sự kết hợp giữa AI và điện toán trên chuỗi, các oracle đã trở thành "neo tin cậy" không thể bỏ qua. Do đó, hướng tới ba năm tới, logic đầu tư của đường tiên tri sẽ chuyển từ "trí tưởng tượng vốn hóa thị trường trong giai đoạn đầu cơ" sang "đánh giá lại giá trị dòng tiền do tăng trưởng cơ cấu mang lại".
4.1, Xu hướng cấu trúc rõ ràng, đường cung cầu tái khớp lại
Với việc các tổ chức tài chính truyền thống và các giao thức trên chuỗi hòa nhập nhanh chóng, trạng thái tài sản thực tế, trạng thái pháp lý và trạng thái hành vi của thế giới ngoài chuỗi phải được đưa vào hệ thống trên chuỗi theo cách có cấu trúc, tiêu chuẩn hóa và có thể xác minh. Xu hướng này mang lại hai sự thay đổi cơ bản:
Nhu cầu về luồng dữ liệu tùy chỉnh và tần suất cao đang gia tăng mạnh mẽ, Máy Oracle không còn là hệ thống tiếp nhận giá đơn giản nữa, mà là các nút tính toán hỗ trợ một loạt các logic phức tạp (như thanh lý tự động, ánh xạ lợi nhuận, thay đổi trạng thái);
"Các thuộc tính kinh tế" của dữ liệu nổi bật hơn và mô hình định giá của nó đã dần chuyển từ "chi phí gas + khuyến khích nút" sang "đăng ký cấp doanh nghiệp B2B + thỏa thuận dữ liệu SLA + trách nhiệm hợp đồng thương mại" để hình thành dòng tiền ổn định.
Sự thay đổi cung và cầu trực tiếp thúc đẩy mô hình định giá dự án từ "dựa trên tường thuật" sang "dựa trên doanh thu", đồng thời cung cấp một mỏ neo đầu tư mới cho những người nắm giữ dài hạn và các quỹ chiến lược. Đặc biệt đối với các dự án RWA hàng đầu, chuỗi điện toán AI và kiến trúc DID, việc lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ oracle đáng tin cậy, ổn định và thông lượng cao là một sự phụ thuộc không thể thay thế ở cấp độ hợp đồng.
4.2, Ba loại hướng trọng điểm có tiềm năng Alpha lâu dài
Theo mô hình mới này, chúng tôi đề xuất tập trung vào ba loại con đường phát triển oracle, đại diện cho khả năng của oracle mở rộng như "trung tâm thông minh" trên chuỗi ở các khía cạnh khác nhau:
Các oracle gốc mô-đun, phía ứng dụng: gần với doanh nghiệp có nghĩa là gần với giá trị: So với mô hình oracle "mục đích chung" truyền thống, các dự án thế hệ tiếp theo như RedStone, PYTH và Witnet nhấn mạnh "dịch vụ theo yêu cầu" và "triển khai tại chỗ", nhúng logic oracle vào hợp đồng ứng dụng hoặc lớp VM. Mô hình này có thể phù hợp hơn với nhu cầu của giao dịch tần suất cao và giao thức loại tài sản có cấu trúc, đồng thời giúp truyền dữ liệu nhanh hơn, chính xác hơn và ít tốn kém hơn. Ưu điểm của loại dự án này là nó có độ dính "sản phẩm-giao thức" tự nhiên và một khi dự án DeFi hoặc RWA chọn một loại oracle nhất định, chi phí di chuyển của nó là cực kỳ cao, có nghĩa là doanh thu liên kết trung và dài hạn và một hào phòng thủ.
Tường thuật hội tụ AI và oracle: lớp giao diện để xác minh, lọc và tạo sự thật: Vì các mô hình AI tham gia rộng rãi vào hệ sinh thái tiền điện tử, cách xác minh tính xác thực của nội dung được tạo, dự đoán hành vi và cuộc gọi bên ngoài đã trở thành một vấn đề cơ bản không thể tránh khỏi. Oracle là "mỏ neo logic" của vấn đề này: nó không chỉ cung cấp dữ liệu mà còn xác minh rằng dữ liệu đến từ một quá trình tính toán đáng tin cậy và thỏa mãn cơ chế đồng thuận đa bên. Các dự án như HyperOracle, Ritual và Aethos đã bắt đầu cố gắng cung cấp "kết quả cuộc gọi AI có thể chứng minh" cho các hợp đồng trên chuỗi thông qua zkML, phần cứng đáng tin cậy, suy luận mật mã, v.v. và kết nối chúng với chuỗi dưới dạng oracle. Hướng này có rào cản kỹ thuật cao và sự chú ý về vốn cao, đây là điểm bùng phát tiềm năng cho vòng beta cao tiếp theo.
RWA và Identity-Bound Oracles: Off-Chain Legal State Mappers: Từ quan hệ đối tác của Chainlink với tiêu chuẩn nhắn tin chung tài sản của Swift, đến đồng bộ hóa trạng thái lợi nhuận đa tài sản trên Centrifuge, đến việc Goldfinch giới thiệu mô hình đánh giá của bên thứ ba, RWA đang nhanh chóng xây dựng một cơ chế đáng tin cậy dựa trên "lớp thông tin trung lập". Cốt lõi của cơ chế này dựa trên một hệ thống oracle có thể được tin cậy trên chuỗi với các luật ngoài chuỗi, đăng ký tài sản, tín dụng hành vi, v.v. Loại dự án này giống như logic "cơ sở hạ tầng" và lộ trình phát triển có liên quan nhiều đến các chính sách quy định, nhưng một khi một tiêu chuẩn ngành (chẳng hạn như CCIP của Chainlink) được hình thành, nó có hiệu ứng mạng theo cấp số nhân và là một "tài sản đồng thuận thang độ xám" phù hợp với bố cục dài hạn.
4.3, Tái cấu trúc logic đầu tư: từ "kể chuyện giá" đến "giá cả theo trật tự trên chuỗi"
Trước đây, thị trường thường sử dụng oracle làm "công cụ thế chấp cho các đường đua nóng DeFi", và hầu hết các hành vi đánh giá giá trị thị trường và hành vi đầu tư đều dao động theo thị trường rộng lớn hơn. Nhưng trong tương lai, bản thân oracle sẽ dần dần có được một cơ chế đánh giá giá trị độc lập vì những lý do sau: nó đóng vai trò không thể thay thế các sự kiện trong giao thức on-chain; Có nguồn doanh thu ổn định, có mệnh giá cho giao thức (ví dụ: mô hình định giá dữ liệu của Chainlink đã hình thành logic đăng ký thương mại B2B); Trong một số lộ trình tăng trưởng cơ cấu như RWA, AI và quản trị, nó đã đảm nhận nhiệm vụ điều phối thông tin cơ bản, có tác dụng cấp số nhân.
Do đó, chúng tôi khuyên các nhà đầu tư không nên chỉ đánh giá dự án từ "quy mô thị trường", "nhiệt độ giao dịch" mà nên lọc ra các tài sản Máy Oracle có tiềm năng giá trị lâu dài từ ba dòng chính sau: liệu có sự gắn kết sâu sắc nguyên thủy với các giao thức, chuỗi, tổ chức tài chính hay không; liệu có xây dựng được vòng khép kín thương mại "dữ liệu-sự thật-consensus" hay không; liệu có lợi thế khả năng mở rộng trong các tình huống thế hệ tiếp theo (RWA, AI,跨链) hay không.
Tóm lại, Máy Oracle không còn là nhân vật phụ bên lề của câu chuyện tiền điện tử, mà đang dần trở thành "hệ thống cơ sở dữ liệu thực tế" và "động cơ tạo lập trật tự" trong thế giới trên chuỗi. Cơ hội cấu trúc đã hình thành, logic đầu tư cần được tái cấu trúc.
Năm, Kết luận: Thời đại lợi ích cấu trúc của lĩnh vực Máy Oracle đã đến.
Theo dõi oracle đang đứng trên đỉnh cao của sự phát triển của hệ sinh thái blockchain, đảm nhận vai trò cốt lõi là kết nối thông tin giữa thế giới on-chain và thế giới thực. Với sự gia tăng độ phức tạp của các ứng dụng on-chain và nhu cầu về tài sản thực trên chuỗi, các oracle không còn chỉ là nhà cung cấp dữ liệu giá cả, mà đã trở thành "trung tâm thông minh" và "công cụ tạo đơn hàng" để thực hiện các hợp đồng thông minh đáng tin cậy. Sự cải tiến đa chiều của công nghệ và mở rộng sâu các kịch bản ứng dụng đã mang lại không gian phát triển chưa từng có và cơ hội đánh giá lại giá trị cho các oracle.
Trong tương lai, các dự án oracle sẽ phát triển theo hướng phi tập trung, mô-đun và dựa trên kịch bản hơn, đồng thời việc tích hợp AI và dữ liệu trên chuỗi và quy trình on-chain của RWA sẽ tạo động lực tăng trưởng liên tục cho chúng. Các nhà đầu tư nên xem xét giá trị của các dự án oracle từ ba khía cạnh ràng buộc giao thức trên chuỗi, khép kín mô hình kinh doanh và khả năng mở rộng, đồng thời tập trung vào các lực lượng đổi mới có hào dài hạn và tiềm năng tăng trưởng cấu trúc. Nhìn chung, đường tiên tri đã dần chuyển từ vai trò hỗ trợ sang "trung tâm tình báo" của thế giới blockchain, và giá trị sinh thái và cơ hội đầu tư của nó không thể bỏ qua, và kỷ nguyên cổ tức cấu trúc đã đến.
Xem bản gốc
Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo, không phải là lời chào mời hay đề nghị. Không cung cấp tư vấn về đầu tư, thuế hoặc pháp lý. Xem Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm để biết thêm thông tin về rủi ro.
Báo cáo nghiên cứu độ sâu về lĩnh vực Máy Oracle: Trung tâm thông tin của thế giới on-chain
Một, Nền tảng ngành và mạch phát triển: Máy Oracle tại sao là "trung tâm thông tin" của Blockchain
Bản chất của blockchain là một tập hợp các máy tin cậy phi tập trung, đảm bảo tính bất biến của dữ liệu trên chuỗi và quyền tự chủ của hệ thống thông qua các cơ chế đồng thuận, thuật toán mã hóa và cấu trúc sổ cái phân tán. Tuy nhiên, chính vì tính chất khép kín và tự nhất quán mà blockchain đương nhiên không thể chủ động truy cập dữ liệu off-chain, từ dự báo thời tiết đến giá tài chính, từ kết quả bỏ phiếu đến xác thực danh tính off-chain, hệ thống on-chain không thể "nhìn thấy" hoặc "biết" những thay đổi của thế giới bên ngoài. Do đó, oracle, với tư cách là cầu nối thông tin giữa on-chain và off-chain, đóng một vai trò quan trọng trong việc "nhận thức thế giới bên ngoài". Nó không chỉ là một công cụ di chuyển dữ liệu, mà còn là Trung tâm thông minh của blockchain – chỉ khi thông tin ngoài chuỗi do oracle cung cấp được đưa vào hợp đồng thông minh, logic tài chính trên chuỗi mới có thể được thực thi chính xác, do đó kết nối thế giới thực với vũ trụ phi tập trung.
1.1 Logic ra đời của thông tin bị cô lập và Máy Oracle
Các mạng Ethereum hoặc Bitcoin ban đầu phải đối mặt với một vấn đề cơ bản: các hợp đồng thông minh trên chuỗi là "mù". Họ chỉ có thể thực hiện các phép tính dựa trên dữ liệu đã được ghi vào chuỗi và không thể "chủ động" thu thập bất kỳ thông tin nào ngoài chuỗi. Ví dụ: các giao thức DeFi không thể tự mình lấy giá ETH / USD theo thời gian thực; Trò chơi GameFi không thể đồng bộ hóa điểm số của các sự kiện trong thế giới thực; Các giao thức RWA không thể xác định xem tài sản trong thế giới thực (ví dụ: bất động sản, trái phiếu) có được thanh lý hay chuyển nhượng hay không.
Sự xuất hiện của Máy Oracle chính là để giải quyết khuyết điểm di truyền của các hòn đảo thông tin này. Chúng thu thập dữ liệu từ thế giới bên ngoài và truyền tải lên chuỗi theo cách tập trung hoặc phi tập trung, giúp hợp đồng thông minh có "ngữ cảnh" và "trạng thái thế giới", từ đó có thể thúc đẩy các ứng dụng phi tập trung phức tạp hơn và hữu ích hơn.
1.2 Ba giai đoạn tiến hóa quan trọng: Từ tập trung hóa đến mô-đun hóa
Sự phát triển của công nghệ Máy Oracle đã trải qua ba giai đoạn, mỗi giai đoạn đều mở rộng đáng kể ranh giới vai trò của nó trong thế giới Blockchain:
Giai đoạn đầu tiên: Máy Oracle tập trung: Các máy Oracle sớm chủ yếu sử dụng hình thức nguồn dữ liệu đơn lẻ + nút trung tâm gửi đi, chẳng hạn như Augur, Provable sớm, nhưng tính bảo mật và khả năng chống kiểm duyệt cực thấp, rất dễ bị sửa đổi, chiếm đoạt hoặc bị gián đoạn.
Giai đoạn thứ hai: Tập hợp dữ liệu phi tập trung (Mô hình Chainlink): Sự xuất hiện của Chainlink đã đưa Máy Oracle lên một tầm cao mới. Nó xây dựng một mạng lưới cung cấp dữ liệu phi tập trung thông qua nhiều nhà cung cấp dữ liệu (Data Feeds) + mạng lưới nút + cơ chế staking và khuyến khích. Độ an toàn và khả năng xác minh được tăng cường đáng kể, đồng thời hình thành xu hướng chính trong ngành.
Giai đoạn 3: Oracle có thể xác minh và mô-đun: Với sự tăng trưởng của nhu cầu và sự xuất hiện của các công nghệ mới như AI, các oracle mô-đun đã trở thành một xu hướng và các dự án như UMA, Pyth, Supra, RedStone, Witnet, Ritual, Light Protocol, v.v., đã đề xuất các dự án như "Crypto-Proofed Data", " Các cơ chế sáng tạo như ZK-Proofs, xác minh tính toán ngoài chuỗi và các lớp dữ liệu tùy chỉnh cho phép các oracle phát triển theo hướng linh hoạt, khả năng kết hợp, độ trễ thấp và khả năng kiểm tra.
1.3 Tại sao nói Máy Oracle là "trung tâm thông tin" chứ không phải "công cụ ngoại vi"?
Trong các câu chuyện truyền thống, oracle thường được so sánh với "hệ thống cảm giác của blockchain", tức là mắt, tai, mũi và lưỡi của blockchain. Nhưng trong hệ sinh thái on-chain rất phức tạp ngày nay, sự tương tự này không còn đủ: trong DeFi, oracle xác định "thực tế cơ bản" của thanh lý, chênh lệch giá và thực hiện giao dịch, và độ trễ hoặc thao túng dữ liệu sẽ trực tiếp dẫn đến rủi ro hệ thống; Trong RWA, oracle giả định chức năng đồng bộ hóa của "bản sao kỹ thuật số tài sản ngoài chuỗi" và là giao diện chứng minh duy nhất cho sự tồn tại hợp pháp của tài sản thực trên chuỗi. Trong lĩnh vực AI+Crypto, oracle trở thành "miệng dữ liệu" của mô hình để xác định xem tác nhân thông minh có thể hoạt động hiệu quả hay không. Trong các giao thức cross-chain bridge và re-staking, oracle cũng gánh vác các nhiệm vụ "đồng bộ hóa trạng thái xuyên chuỗi", "hướng dẫn bảo mật" và "xác minh tính đúng đắn của sự đồng thuận".
Điều này có nghĩa là, Máy Oracle đã không còn chỉ đơn thuần là "cảm quan", mà là trung tâm thần kinh và mạng lưới thông tin trong hệ sinh thái phức tạp trên chuỗi. Vai trò của nó không còn là "cảm nhận", mà là xây dựng cơ sở hạ tầng cốt lõi cho thực tế đồng thuận, đồng bộ vũ trụ trên chuỗi và thế giới ngoài chuỗi.
Từ góc độ quốc gia, dữ liệu là dầu của thế kỷ 21 và oracle là bộ điều khiển kênh cho luồng dữ liệu. Mạng kiểm soát oracle kiểm soát việc tạo ra "nhận thức về thực tế" trên chuỗi: ai xác định giá, ai kiểm soát trật tự tài chính; Ai đồng bộ hóa sự thật, ai xây dựng cấu trúc nhận thức; Ai độc quyền giới thiệu, ai xác định tiêu chí cho "dữ liệu đáng tin cậy". Do đó, oracle đang trở thành cơ sở hạ tầng cốt lõi trong các mô-đun DePIN, DeAI, RWA.
Hai, Cấu trúc thị trường và so sánh dự án: Cuộc đối đầu trực diện giữa di sản tập trung và tân binh phi tập trung.
Mặc dù oracle được coi là "trung tâm thông minh" của blockchain, nhưng trên thực tế, bộ điều khiển của trung tâm này đã ở trong trạng thái "bán tập trung" trong một thời gian dài. Những gã khổng lồ oracle truyền thống, chẳng hạn như Chainlink, không chỉ là kiến trúc sư của cơ sở hạ tầng của ngành mà còn là những người hưởng lợi lớn nhất từ các quy tắc trật tự. Tuy nhiên, với sự gia tăng của các xu hướng mới nổi như tường thuật mô-đun, mô hình DePIN và đường dẫn xác minh ZK, bối cảnh thị trường oracle đang trải qua một quá trình tái cấu trúc quyền lực rõ ràng. Sự thay đổi trong lĩnh vực này không phải là một cuộc cạnh tranh sản phẩm đơn giản, mà là một cuộc đối đầu triết học về "ai xác định thực tế trên chuỗi".
Tầm quan trọng của Chainlink đối với đường tiên tri tương tự như biểu tượng của Ethereum đối với các hợp đồng thông minh trong những ngày đầu. Nó đã đi đầu trong việc thiết lập một kiến trúc mạng hoàn chỉnh dựa trên sự kết hợp của tổng hợp dữ liệu, đặt cược nút và khuyến khích kinh tế, đồng thời đã trở thành một "nhà cung cấp thực tế chuẩn trên chuỗi" không thể thay thế sau mùa hè DeFi. Cho dù đó là các giao thức tài chính như Aave, Compound hay Synthetix, hay các mạng Layer 2 như Polygon và Arbitrum, rất nhiều hoạt động có hệ thống phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cấp dữ liệu của Chainlink. Tuy nhiên, chính loại "không thể thiếu" này mang lại hai mối nguy hiểm tiềm ẩn: một là nguy cơ phụ thuộc quá mức dẫn đến một điểm hỏng hóc duy nhất của hệ thống on-chain; Thứ hai là cuộc khủng hoảng minh bạch và không gian kiểm duyệt dữ liệu do tập trung hóa ngầm gây ra. Mặc dù mạng nút của Chainlink trên danh nghĩa là phi tập trung, nhưng hoạt động thực tế của nó thường tập trung ở một số lượng nhỏ trình xác thực, chẳng hạn như các nút tổ chức truyền thống như Deutsche Telekom, Swisscom và Blockdaemon. Tuy nhiên, hầu hết các quyết định của nó như cơ chế Báo cáo Off-Chain (OCR), lọc nguồn dữ liệu và lựa chọn tần suất cập nhật đều không rõ ràng và khó được cộng đồng quản lý. Nó giống như một hệ thống xuất bản tập trung cung cấp một "phiên bản đáng tin cậy của thực tế" vào thế giới blockchain, hơn là một thị trường cung cấp dữ liệu thực sự phi tập trung, chống kiểm duyệt. Chính điểm này đã mở ra một bước đột phá về giá trị cho những người đến sau.
Sự xuất hiện của Pyth Network là một cuộc đối đầu sâu sắc với mô hình Chainlink. Thay vì sao chép mô hình tổng hợp dữ liệu truyền thống, Pyth đặt sức mạnh để tải dữ liệu trực tiếp trở lại chính nguồn dữ liệu, chẳng hạn như các sàn giao dịch, nhà tạo lập thị trường và nhà cung cấp cơ sở hạ tầng. Mô hình "tải lên nguồn dữ liệu của bên thứ nhất" này làm giảm đáng kể lớp dữ liệu chuyển tiếp ngoài chuỗi, cải thiện thời gian thực và tính gốc, đồng thời chuyển đổi oracle từ "công cụ tổng hợp dữ liệu" thành "cơ sở hạ tầng định giá thô". Điều này rất hấp dẫn đối với các kịch bản tần suất cao, độ trễ thấp như giao dịch phái sinh, hợp đồng vĩnh viễn và logic trò chơi trên blockchain. Nhưng đồng thời, nó cũng đặt ra một câu hỏi sâu sắc hơn: Các nguồn dữ liệu của Pyth chủ yếu là từ các sàn giao dịch tiền điện tử và nhà cung cấp thanh khoản, vừa là nhà cung cấp thông tin vừa là người tham gia thị trường, và liệu cấu trúc "cả vận động viên và trọng tài" này có thực sự có thể thoát khỏi thao túng giá và xung đột lợi ích hay không là một khoảng cách tin tưởng vẫn chưa được xác minh.
Không giống như Pyth, tập trung vào nguồn gốc dữ liệu và hiệu quả cập nhật, RedStone và UMA có một cách tiếp cận khác, cắt vào kết cấu của chính "con đường tin cậy" của oracle. Cơ chế hoạt động của các oracle truyền thống chủ yếu dựa trên "nguồn cấp dữ liệu giá" và "xác nhận", tức là các nút tải lên và phát dữ liệu lên hợp đồng thông minh và hợp đồng trực tiếp sử dụng dữ liệu này làm cơ sở của trạng thái. Vấn đề lớn nhất với cơ chế này là không có "đường dẫn dữ liệu có thể xác minh" thực sự trên chuỗi. Nói cách khác, hợp đồng không thể xác định liệu dữ liệu được tải lên có thực sự bắt nguồn từ nguồn thông tin được chỉ định ngoài chuỗi hay không, cũng như không thể kiểm tra xem đường dẫn của nó có đầy đủ và trung lập hay không. Cơ chế "gói dữ liệu có thể xác minh" do RedStone đề xuất giải quyết vấn đề này: bằng cách đóng gói dữ liệu ngoài chuỗi vào một thân dữ liệu với cấu trúc xác minh theo cách mã hóa, đồng thời giải nén và xác minh nó trong thời gian thực bằng hợp đồng thực thi, tính xác định, bảo mật và tính linh hoạt của các cuộc gọi dữ liệu trên chuỗi được cải thiện đáng kể.
Tương tự, mô hình "Tiên tri lạc quan" do UMA ủng hộ là cấp tiến hơn. Nó giả định rằng bản thân nhà tiên tri không cần phải cung cấp dữ liệu hoàn toàn chính xác mọi lúc, mà thay vào đó giới thiệu các trò chơi kinh tế để giải quyết các tranh chấp khi chúng phát sinh. Cơ chế lạc quan này để lại hầu hết logic xử lý dữ liệu ngoài chuỗi và chỉ quay trở lại quản trị trên chuỗi thông qua mô-đun trọng tài tranh chấp trong trường hợp có phản đối. Ưu điểm của cơ chế này nằm ở hiệu quả chi phí cao và khả năng mở rộng hệ thống, phù hợp với các hợp đồng tài chính phức tạp, thỏa thuận bảo hiểm và các kịch bản thông tin đuôi dài, nhưng nhược điểm của nó cũng vô cùng rõ ràng: một khi cơ chế khuyến khích trong hệ thống không được thiết kế đúng cách, rất dễ gặp vấn đề thao túng trò chơi bởi những kẻ tấn công liên tục thách thức và giả mạo dự đoán.
Các dự án mới nổi như Supra, Witnet và Ritual đang đổi mới theo các khía cạnh chi tiết hơn: một số đang xây dựng cầu nối giữa "điện toán ngoài chuỗi" và "đường dẫn xác minh mật mã", một số đang cố gắng mô-đun hóa các dịch vụ oracle để chúng có thể tự do lồng vào các môi trường hoạt động blockchain khác nhau và một số chỉ đơn giản là viết lại cấu trúc khuyến khích giữa các nút và nguồn dữ liệu để tạo thành một "chuỗi cung ứng tùy chỉnh" của dữ liệu đáng tin cậy trên chuỗi. Các dự án này vẫn chưa hình thành hiệu ứng mạng chính thống, nhưng chúng phản ánh một tín hiệu rõ ràng đằng sau chúng: theo dõi oracle đã chuyển từ "cuộc chiến đồng thuận" sang "cuộc chiến con đường tin cậy", và từ "đề nghị giá duy nhất" thành một trò chơi toàn diện của "cơ chế tạo thực tế đáng tin cậy".
Chúng ta có thể thấy rằng thị trường oracle đang trải qua quá trình chuyển đổi từ "độc quyền cơ sở hạ tầng" sang "đa dạng niềm tin". Các dự án đã thành lập có liên kết hệ sinh thái mạnh mẽ và phụ thuộc vào đường dẫn người dùng, trong khi các dự án mới nổi sử dụng khả năng kiểm chứng, độ trễ thấp và tùy chỉnh làm vũ khí để cố gắng vượt qua các vết nứt do các oracle tập trung để lại. Nhưng bất kể chúng ta đứng về phía nào, chúng ta phải thừa nhận thực tế rằng bất cứ ai có thể xác định những gì là "thực" trên chuỗi đều có quyền kiểm soát cơ bản đối với toàn bộ thế giới tiền điện tử. Đây không phải là một cuộc chiến kỹ thuật, mà là một "cuộc chiến giành quyền xác định". Tương lai của oracle không còn đơn giản như "đưa dữ liệu vào chuỗi".
Ba. Không gian tiềm năng và mở rộng ranh giới: Từ luồng thông tin tài chính đến cơ sở hạ tầng RWA trên chuỗi
Bản chất của oracle là cung cấp "đầu vào trong thế giới thực có thể xác minh" cho các hệ thống trên chuỗi, điều này khiến chúng đóng vai trò trung tâm trong thế giới tiền điện tử vượt xa việc truyền dữ liệu. Nhìn lại thập kỷ qua, các oracle đã phát triển từ phục vụ chức năng "nguồn cấp dữ liệu giá" trong tài chính phi tập trung (DeFi) sang một ranh giới rộng hơn: phát triển từ một nhà cung cấp dữ liệu cơ bản cho các giao dịch tài chính trên chuỗi thành một hệ thống trung tâm để lập bản đồ tài sản trong thế giới thực (RWA), một nút cầu nối cho khả năng tương tác chuỗi chéo và thậm chí là một "cơ sở thực nghiệm trên chuỗi" hỗ trợ các cấu trúc phức tạp như luật trên chuỗi, danh tính, quản trị và dữ liệu do AI tạo ra.
Cơ sở hạ tầng hóa luồng thông tin tài chính: Trong thời kỳ hoàng kim của sự trỗi dậy của DeFi (2020–2022), vai trò chính của oracle tập trung vào "cung cấp giá" – cung cấp các hợp đồng on-chain với giá tài sản theo thời gian thực trên thị trường bên ngoài. Nhu cầu này đã thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các dự án như Chainlink, Band Protocol, DIA và thế hệ đầu tiên của các tiêu chuẩn oracle. Tuy nhiên, trên thực tế, sự phức tạp của các hợp đồng DeFi tiếp tục leo thang và các oracle buộc phải "vượt trội hơn giá": các thỏa thuận bảo hiểm cần dữ liệu khí hậu, mô hình CDP cần các chỉ số kinh tế, hợp đồng vĩnh viễn cần sự biến động và phân phối khối lượng, và các sản phẩm có cấu trúc cần dữ liệu đa yếu tố phức tạp. Điều này đánh dấu sự phát triển của oracle từ một công cụ giá thành một lớp truy cập cho nhiều nguồn dữ liệu và vai trò của nó dần được "hệ thống hóa".
Hơn nữa, với sự ra đời quy mô lớn của các tài sản trong thế giới thực như nợ ngoài chuỗi, trái phiếu kho bạc và cổ phiếu quỹ của các dự án như MakerDAO, Centrifuge, Maple và Ondo, vai trò của oracle đã bắt đầu phát triển thành các nhà đăng ký đáng tin cậy của RWA (Tài sản trong thế giới thực) trên chuỗi. Trong quá trình này, oracle không còn chỉ là "ống dẫn cho dữ liệu đến", mà là người xác thực các RWA trên chuỗi, trình cập nhật trạng thái và người thực thi phân phối doanh thu - một hệ thống trung lập với khả năng "dựa trên thực tế".
Gốc rễ của sự đáng tin cậy của RWA trên chuỗi: Vấn đề lớn nhất với RWA chưa bao giờ là "khó khăn kỹ thuật", mà là "làm thế nào để làm cho đại diện trên chuỗi phù hợp với tình trạng pháp lý và tài sản ngoài chuỗi". Trong các hệ thống truyền thống, nơi tính nhất quán này được đảm bảo bởi luật sư, kiểm toán, cơ quan quản lý và các quy trình dựa trên giấy, oracle on-chain là chìa khóa để tái cấu trúc cơ chế này. Ví dụ: nếu một trái phiếu trên chuỗi được bảo đảm bằng một tài sản ngoại tuyến, làm thế nào để hợp đồng thông minh biết liệu tài sản đó đã bị tịch thu, định giá, cho thuê, bán hoặc thế chấp cho người khác hay chưa? Tất cả thông tin này tồn tại ngoài chuỗi và không thể nguyên bản trên chuỗi. Tại thời điểm này, nhiệm vụ của oracle không chỉ đơn giản là "đồng bộ hóa dữ liệu", mà là xây dựng một "ảnh chụp nhanh tin cậy trên chuỗi" bằng cách kết nối các hệ thống đăng ký của chính phủ, thiết bị IoT, quy trình kiểm toán và cơ chế danh tiếng. Nó phải liên tục làm mới ảnh chụp nhanh này để đảm bảo rằng trạng thái của hợp đồng phù hợp với trạng thái trong thế giới thực. Khả năng này đẩy các oracle đến các ranh giới ứng dụng phức tạp hơn, thậm chí đòi hỏi sự hội tụ của các hệ thống tin cậy pháp lý, vật lý và chính trị.
Đồng thời, chúng tôi cũng thấy RedStone hợp tác với Centrifuge, bằng cách tải lên chuỗi thông tin dòng tiền, trạng thái đáo hạn, thông tin vỡ nợ của tài sản RWA dưới định dạng dữ liệu mô-đun, cung cấp đầu vào cấp độ nguyên tử cho giao dịch, quản lý rủi ro, thanh lý trong thị trường thanh khoản. Cơ chế cập nhật dữ liệu tiêu chuẩn hóa và đáng tin cậy này gần như tương đương với việc xây dựng "chip kiểm toán" cho hệ thống tài chính trên chuỗi, là nền tảng cho toàn bộ hệ sinh thái tài chính trên chuỗi hướng tới việc phản ánh thực tế.
Sự phát triển "lớp tài sản chéo" của oracle: Một xu hướng thú vị khác là oracle đang dần phát triển từ "nhà cung cấp dữ liệu" sang "lớp điều phối tài sản chéo". Trong bối cảnh sự gia tăng nhanh chóng của các giao thức chuỗi chéo như LayerZero và Wormhole, các rào cản dữ liệu chuỗi đơn đã bắt đầu bị phá vỡ, nhưng vẫn còn một lỗ hổng nghiêm trọng trong việc đồng bộ hóa các trạng thái tài sản. Ví dụ: một stablecoin trên Ethereum có thể dựa vào giá thanh lý trên Arbitrum, trong khi một sản phẩm cấu trúc của Solana có thể có tài sản cơ bản liên quan đến lợi nhuận từ các yêu cầu RWA trên Polygon. Cấu trúc tài chính tương tác đa chuỗi này yêu cầu một "trung tâm logic" để điều phối việc thu thập, cập nhật, xác minh và phát dữ liệu. Trong tương lai, oracle, đặc biệt là các hệ thống oracle có cấu trúc hỗ trợ triển khai cross-chain, cộng tác off-chain và khả năng kết hợp hợp đồng, sẽ giống như một "mid-end API on-chain" - nó sẽ không chỉ cung cấp dữ liệu mà còn có khả năng gọi, xác minh, chuyển đổi, tích hợp và phân phối, từ đó trở thành lớp dữ liệu thông minh của toàn bộ lớp ứng dụng Web3.
Một khi oracle đã đạt được sự ổn định trên RWA, ranh giới tiếp theo sẽ là bản đồ dữ liệu của "con người" và "hành vi". Nói cách khác, nó sẽ không chỉ ghi lại "trạng thái của mọi thứ" mà còn nắm bắt "hành vi của con người" - hệ thống tín dụng trên chuỗi, DID (danh tính phi tập trung), kiện tụng và trọng tài trên chuỗi, và thậm chí cả việc xác minh tính xác thực của nội dung do AI tạo ra, tất cả đều sẽ yêu cầu "đầu vào trên chuỗi có thể kiểm toán". Hướng đi này đã bắt đầu xuất hiện trong các dự án như EigenLayer, Ritual và HyperOracle, cho phép các oracle xác thực kết quả của các lần chạy mô hình ngoài chuỗi hoặc xuất các mô hình AI vào các luồng phần tử trên chuỗi hoặc cho phép kiểm toán viên chịu trách nhiệm thực tế trong chế độ đặt cược.
Xu hướng này cho thấy ranh giới của oracle đã mở rộng từ "luồng thông tin tài chính" đến toàn bộ biểu đồ dữ liệu của "tạo đơn hàng on-chain", và đã trở thành cơ sở hạ tầng để thế giới thực tiến tới nền văn minh on-chain. Nó không còn chỉ là cơ quan ngôn luận về giá cả, mà là cầu nối kỹ thuật số liên kết thông tin, giá trị và niềm tin.
Bốn, Triển vọng xu hướng và gợi ý đầu tư: Cơ hội cấu trúc đã đến, chú ý đến ba hướng chính
Sự trưởng thành về kỹ thuật và sự chú ý của ngành công nghiệp của các oracle thường cho thấy các đặc điểm của "chu kỳ di chuyển phi tuyến tính" - sau khi cơ sở hạ tầng chuỗi công khai bước vào giai đoạn cạnh tranh cổ phiếu, nó mở ra một vị trí chiến lược mạnh mẽ hơn với tư cách là "cơ sở dữ liệu" cốt lõi liên kết thế giới thực trên chuỗi. Cho dù đó là sự trỗi dậy của Layer 2, sự hạ cánh của RWA hay sự kết hợp giữa AI và điện toán trên chuỗi, các oracle đã trở thành "neo tin cậy" không thể bỏ qua. Do đó, hướng tới ba năm tới, logic đầu tư của đường tiên tri sẽ chuyển từ "trí tưởng tượng vốn hóa thị trường trong giai đoạn đầu cơ" sang "đánh giá lại giá trị dòng tiền do tăng trưởng cơ cấu mang lại".
4.1, Xu hướng cấu trúc rõ ràng, đường cung cầu tái khớp lại
Với việc các tổ chức tài chính truyền thống và các giao thức trên chuỗi hòa nhập nhanh chóng, trạng thái tài sản thực tế, trạng thái pháp lý và trạng thái hành vi của thế giới ngoài chuỗi phải được đưa vào hệ thống trên chuỗi theo cách có cấu trúc, tiêu chuẩn hóa và có thể xác minh. Xu hướng này mang lại hai sự thay đổi cơ bản:
Nhu cầu về luồng dữ liệu tùy chỉnh và tần suất cao đang gia tăng mạnh mẽ, Máy Oracle không còn là hệ thống tiếp nhận giá đơn giản nữa, mà là các nút tính toán hỗ trợ một loạt các logic phức tạp (như thanh lý tự động, ánh xạ lợi nhuận, thay đổi trạng thái);
"Các thuộc tính kinh tế" của dữ liệu nổi bật hơn và mô hình định giá của nó đã dần chuyển từ "chi phí gas + khuyến khích nút" sang "đăng ký cấp doanh nghiệp B2B + thỏa thuận dữ liệu SLA + trách nhiệm hợp đồng thương mại" để hình thành dòng tiền ổn định.
Sự thay đổi cung và cầu trực tiếp thúc đẩy mô hình định giá dự án từ "dựa trên tường thuật" sang "dựa trên doanh thu", đồng thời cung cấp một mỏ neo đầu tư mới cho những người nắm giữ dài hạn và các quỹ chiến lược. Đặc biệt đối với các dự án RWA hàng đầu, chuỗi điện toán AI và kiến trúc DID, việc lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ oracle đáng tin cậy, ổn định và thông lượng cao là một sự phụ thuộc không thể thay thế ở cấp độ hợp đồng.
4.2, Ba loại hướng trọng điểm có tiềm năng Alpha lâu dài
Theo mô hình mới này, chúng tôi đề xuất tập trung vào ba loại con đường phát triển oracle, đại diện cho khả năng của oracle mở rộng như "trung tâm thông minh" trên chuỗi ở các khía cạnh khác nhau:
Các oracle gốc mô-đun, phía ứng dụng: gần với doanh nghiệp có nghĩa là gần với giá trị: So với mô hình oracle "mục đích chung" truyền thống, các dự án thế hệ tiếp theo như RedStone, PYTH và Witnet nhấn mạnh "dịch vụ theo yêu cầu" và "triển khai tại chỗ", nhúng logic oracle vào hợp đồng ứng dụng hoặc lớp VM. Mô hình này có thể phù hợp hơn với nhu cầu của giao dịch tần suất cao và giao thức loại tài sản có cấu trúc, đồng thời giúp truyền dữ liệu nhanh hơn, chính xác hơn và ít tốn kém hơn. Ưu điểm của loại dự án này là nó có độ dính "sản phẩm-giao thức" tự nhiên và một khi dự án DeFi hoặc RWA chọn một loại oracle nhất định, chi phí di chuyển của nó là cực kỳ cao, có nghĩa là doanh thu liên kết trung và dài hạn và một hào phòng thủ.
Tường thuật hội tụ AI và oracle: lớp giao diện để xác minh, lọc và tạo sự thật: Vì các mô hình AI tham gia rộng rãi vào hệ sinh thái tiền điện tử, cách xác minh tính xác thực của nội dung được tạo, dự đoán hành vi và cuộc gọi bên ngoài đã trở thành một vấn đề cơ bản không thể tránh khỏi. Oracle là "mỏ neo logic" của vấn đề này: nó không chỉ cung cấp dữ liệu mà còn xác minh rằng dữ liệu đến từ một quá trình tính toán đáng tin cậy và thỏa mãn cơ chế đồng thuận đa bên. Các dự án như HyperOracle, Ritual và Aethos đã bắt đầu cố gắng cung cấp "kết quả cuộc gọi AI có thể chứng minh" cho các hợp đồng trên chuỗi thông qua zkML, phần cứng đáng tin cậy, suy luận mật mã, v.v. và kết nối chúng với chuỗi dưới dạng oracle. Hướng này có rào cản kỹ thuật cao và sự chú ý về vốn cao, đây là điểm bùng phát tiềm năng cho vòng beta cao tiếp theo.
RWA và Identity-Bound Oracles: Off-Chain Legal State Mappers: Từ quan hệ đối tác của Chainlink với tiêu chuẩn nhắn tin chung tài sản của Swift, đến đồng bộ hóa trạng thái lợi nhuận đa tài sản trên Centrifuge, đến việc Goldfinch giới thiệu mô hình đánh giá của bên thứ ba, RWA đang nhanh chóng xây dựng một cơ chế đáng tin cậy dựa trên "lớp thông tin trung lập". Cốt lõi của cơ chế này dựa trên một hệ thống oracle có thể được tin cậy trên chuỗi với các luật ngoài chuỗi, đăng ký tài sản, tín dụng hành vi, v.v. Loại dự án này giống như logic "cơ sở hạ tầng" và lộ trình phát triển có liên quan nhiều đến các chính sách quy định, nhưng một khi một tiêu chuẩn ngành (chẳng hạn như CCIP của Chainlink) được hình thành, nó có hiệu ứng mạng theo cấp số nhân và là một "tài sản đồng thuận thang độ xám" phù hợp với bố cục dài hạn.
4.3, Tái cấu trúc logic đầu tư: từ "kể chuyện giá" đến "giá cả theo trật tự trên chuỗi"
Trước đây, thị trường thường sử dụng oracle làm "công cụ thế chấp cho các đường đua nóng DeFi", và hầu hết các hành vi đánh giá giá trị thị trường và hành vi đầu tư đều dao động theo thị trường rộng lớn hơn. Nhưng trong tương lai, bản thân oracle sẽ dần dần có được một cơ chế đánh giá giá trị độc lập vì những lý do sau: nó đóng vai trò không thể thay thế các sự kiện trong giao thức on-chain; Có nguồn doanh thu ổn định, có mệnh giá cho giao thức (ví dụ: mô hình định giá dữ liệu của Chainlink đã hình thành logic đăng ký thương mại B2B); Trong một số lộ trình tăng trưởng cơ cấu như RWA, AI và quản trị, nó đã đảm nhận nhiệm vụ điều phối thông tin cơ bản, có tác dụng cấp số nhân.
Do đó, chúng tôi khuyên các nhà đầu tư không nên chỉ đánh giá dự án từ "quy mô thị trường", "nhiệt độ giao dịch" mà nên lọc ra các tài sản Máy Oracle có tiềm năng giá trị lâu dài từ ba dòng chính sau: liệu có sự gắn kết sâu sắc nguyên thủy với các giao thức, chuỗi, tổ chức tài chính hay không; liệu có xây dựng được vòng khép kín thương mại "dữ liệu-sự thật-consensus" hay không; liệu có lợi thế khả năng mở rộng trong các tình huống thế hệ tiếp theo (RWA, AI,跨链) hay không.
Tóm lại, Máy Oracle không còn là nhân vật phụ bên lề của câu chuyện tiền điện tử, mà đang dần trở thành "hệ thống cơ sở dữ liệu thực tế" và "động cơ tạo lập trật tự" trong thế giới trên chuỗi. Cơ hội cấu trúc đã hình thành, logic đầu tư cần được tái cấu trúc.
Năm, Kết luận: Thời đại lợi ích cấu trúc của lĩnh vực Máy Oracle đã đến.
Theo dõi oracle đang đứng trên đỉnh cao của sự phát triển của hệ sinh thái blockchain, đảm nhận vai trò cốt lõi là kết nối thông tin giữa thế giới on-chain và thế giới thực. Với sự gia tăng độ phức tạp của các ứng dụng on-chain và nhu cầu về tài sản thực trên chuỗi, các oracle không còn chỉ là nhà cung cấp dữ liệu giá cả, mà đã trở thành "trung tâm thông minh" và "công cụ tạo đơn hàng" để thực hiện các hợp đồng thông minh đáng tin cậy. Sự cải tiến đa chiều của công nghệ và mở rộng sâu các kịch bản ứng dụng đã mang lại không gian phát triển chưa từng có và cơ hội đánh giá lại giá trị cho các oracle.
Trong tương lai, các dự án oracle sẽ phát triển theo hướng phi tập trung, mô-đun và dựa trên kịch bản hơn, đồng thời việc tích hợp AI và dữ liệu trên chuỗi và quy trình on-chain của RWA sẽ tạo động lực tăng trưởng liên tục cho chúng. Các nhà đầu tư nên xem xét giá trị của các dự án oracle từ ba khía cạnh ràng buộc giao thức trên chuỗi, khép kín mô hình kinh doanh và khả năng mở rộng, đồng thời tập trung vào các lực lượng đổi mới có hào dài hạn và tiềm năng tăng trưởng cấu trúc. Nhìn chung, đường tiên tri đã dần chuyển từ vai trò hỗ trợ sang "trung tâm tình báo" của thế giới blockchain, và giá trị sinh thái và cơ hội đầu tư của nó không thể bỏ qua, và kỷ nguyên cổ tức cấu trúc đã đến.